NEGATYWNY PRZYKŁAD

W Niemczech l…] faszyzm wymordował lub wygnał z kraju najwybit­niejszych uczonych, odrzucił logikę i wolność myśli oraz zniszczył istotę systemu uniwersyteckiego. Po powrocie z wojny młodzi ludzie zapragnęli go odbudować, ale słynne katedry świeciły pustkami. Żadne uroczyste wykłady, gorliwe czytanie książek, prowadzenie doświadczeń oraz pisanie prac nie mogło zastąpić wiedzy i doświadczenia ich dawnych kierowników. W sali seminaryjnej miejsce drzemiącego w pierwszym rzędzie starca gotowego za­dać pozornie niewinne pytanie, które przekłułoby nadęty balonik zarozu­mialstwa lub słowem zachęty rozpaliłoby skromnie ukrytą wyobraźnię, świe­ciło pustką. Od dwudziestu lat niemiecka nauka ścisła tworzy dzieła oka­zale, lecz nijakie; brak jej wewnętrznego napięcia’ pomiędzy wyobraźnią i krytyką, pomiędzy spekulacją a materiałem faktycznym, w którym to na­pięciu tkwiło źródło jej dawnej chwały.