Co jest nieuniknione?

Przemiany w osobowości nauczycieli, zbliżanie się do idealnego wzoru osobowości nauczycielskiej są nie tylko nieodłączną częścią przemian oświatowych, lecz także podstawowym warunkiem i stymulatorem tych przemian. Toteż w naszej praktyce oświatowej, w opracowaniu programów, w poszukiwaniu najwłaściwszych bodźców stymulujących postęp w oświacie musimy wychodzić z przesłanek opartych na wiedzy o osobowości nauczyciela i mechanizmach kształtujących tę osobowość. I tu znów powracamy do naszego zasadniczego pytania: kim jest nauczyciel, do czego dąży, jakie są jego aspiracje, co mu pomaga, a co przeszkadza w rozwoju zawodowym, kim staje się w procesie celowo kierowanego kształcenia oraz w wyniku oddziaływania różnych czynników pedagogicznie interweniujących w proces jego rozwoju.