Pilna potrzeba dalszych badań nad „rzeczywistym” i „postulowanym” nauczycielem

Nie jest to sprawa prosta, albowiem treść ideału nauczyciela jest historycznie zmienna, jak również sama rzeczywistość zawodu nauczycielskiego ulega zamierzonym i nie zamierzonym zmianom. W niektórych dotychczasowych opracowaniach model nauczyciela ujmowano statystycznie, bez konfrontacji ze zmieniającymi się warunkami historycznymi, zmianami ustroju szkolnego oraz przemianami w treściach i metodach kształcenia. Na gruncie koncepcji kształcenia ustawicznego, które jest przecież wyrazem odczytywania dynamicznie zmieniających się warunków ludzkiej egzystencji, model zawodowy nauczyciela zarówno w swoich ujęciach teoretycznych, jak i w procesie jego realizacji stale konfrontowany jest z realiami nowej rzeczywistości, nowymi potrzebami kształcenia i wychowania. Osobowość nauczyciela nie „jest”, lecz „staje się” to założenie, zawsze dostrzegane w pedagogice socjalistycznej, nabiera szczególnej aktualności w świetle koncepcji kształcenia ustawicznego. Dziś stajemy wobec potrzeby rekonstrukcji ideału nauczyciela. Oczywiście nie imoże to być prosta kontynuacja rozważań nad modelem nauczyciela „w ogóle”. Dziś nauczyciel występuje nie jako nauczyciel „w ogóle”, lecz jako specjalista. A więc jako historyk, matematyk, biolog, nauczyciel zawodu itd. Ponadto trzeba uwzględnić zróżnicowanie nauczycieli pod względem ich cech psychicznych i intelektualnych, poziomu wykształcenia, rodzaju wykonywanej pracy pedagogicznej.