Kształcenie ustawiczne dodatkiem do kształcenia wstępnego?

Jak już mówiliśmy, pojęcie kształcenia ustawicznego w polskiej i światowej literaturze pedagogicznej nie jest bynajmniej jednoznaczne. W wielu publikacjach podkreśla się znaczne rozbieżności w rozumieniu tego pojęcia i postuluje potrzebę ujednolicenia poglądów i stanowisk.22 Analiza lektury specjalistycznej pozwala tu wyodrębnić co najmniej kilka różnych znaczeń tego pojęcia. Wynika to z faktu, że pojęciu „kształcenie ustawiczne” odpowiadają różne doświadczenia historyczne, a zatem także różne rozwiązania, propozycje i koncepcje teoretyczne. Najczęstsze jest ujmowanie kształcenia ustawicznego jako dodatku do (kształcenia przygotowującego do podjęcia pracy. Chyba ten punkt widzenia podziela się i w „Raporcie o stanie oświaty w PRL”, gdzie system kształcenia ustawicznego traktuje się jako uzupełnienie i kontynuację systemu, szkolnego. Mówi się dalej, że nie wszystkie funkcje kształcenia spełniane obecnie przez instytucje całkowitego systemu oświaty zostaną przyjęte przez system kształcenia ustawicznego.23 W ujęciach tych zakłada się istnienie izolowanego systemu przygotowania człowieka do podjęcia pracy oraz autonomicznie funkcjonującego systemu uzupełniania, renowacji i aktualizacji wiedzy. Zatem rozwój człowieka rozpatruje się w układzie cyklicznym, nie zaś jako proces ciągły, wymagający zintegrowanych rozwiązań programowych i organizacyjnych.